آداب و رسوم ازدواج می‌تواند بسته به مذهب، سنت‌های منطقه‌ای یا حتی وضعیت خانوادگی زوجین متفاوت باشد. اما در این میان یک نماد جهانی وجود دارد که در بسیاری از فرهنگ‌ها دیده می‌شود و آن حلقهی ازدواج است. این حلقهی ساده که جایگاه ویژه‌‍ای در مراسم ازدواج دارد، نشانه‌ی تعهد ابدی میان 2 نفر است که تصمیم گرفته‌اند مسیر زندگی را با هم طی کنند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ در مورد پیشینه‌ی حلقهی ازدواج صحبت می‌کنیم و به این سوال که حلقه ازدواج در کدام دست است و چرا محل قرارگیری آن در کشورهای مختلف متفاوت است، پاسخ می‌دهیم.
حلقهی ازدواج نماد چیست؟
حلقهی ازدواج فراتر از یک زیورآلات زیبا است و در حقیقت بخشی از داستان عشق زوجین به یکدیگر محسوب می‌شود. این حلقه نماد عشق و وفاداری و نشاندهندهی پیوند عاطفی میان 2 نفر است. هر شخصی فقط با داشتن حلقهی ازدواج در دست، بدون گفتن حتی یک کلمه، می‌تواند به دیگران اعلام کند که وارد یک رابطه‌ی رسمی شده است.
چرا انگشتر به عنوان نماد ازدواج انتخاب شده است؟
انگشتر با فرم دایره‌ای شکل خود که آغاز و پایانی ندارد، نماد عشق بی‌پایان و پیوند ابدی زوجین است. این شکل ساده اما پرمعنا نشاندهندهی تداوم، وحدت و همراهی در مسیر زندگی مشترک است.
حلقه ازدواج در کدام دست است؟
در بسیاری از کشورها، حلقهی ازدواج در انگشت چهارم دست چپ انداخته می‌شود. این سنت به باور مصریان باستان باز می‌گردد. آن‌ها معتقد بودند که در این انگشت رگی به نام «ونا آموریس» یا «رگ عشق» وجود دارد که مستقیما به قلب متصل می‌شود. هرچند این باور از نظر علمی نادرست است، اما رسم انداختن حلقه در انگشت چهارم تا به امروز ادامه یافته است.
البته دلایل دیگری هم برای انتخاب انگشت چهارم دست چپ وجود دارد؛ از جمله اینکه این انگشت کمتر از سایر انگشتان در کارهای روزمره استفاده می‌شود و بنابراین احتمال آسیب دیدن حلقه در آن کمتر است.
چینی‌ها هم دیدگاه جالبی درباره‌ی این موضوع دارند. آن‌ها معتقدند که هر انگشت نماینده‌ی بخشی از زندگی خانوادگی است؛ به عبارت دیگر، انگشت شست نماد والدین، انگشت اشاره نماد خواهر و برادر، انگشت کوچک نماد فرزندان و انگشت حلقه نماد همسر است.
بر اساس یک آزمایش نمادین، وقتی 2 دست را مقابل هم قرار می‌دهید، متوجه می‌شوید که می‌توان انگشت شست، اشاره و کوچک را از هم جدا کرد. این موضوع نشان می‌دهد که والدین، خواهر و برادر و فرزندان ممکن است در مقطعی از زندگی از شما جدا شوند. اما انگشت حلقه جدا نمی‌شود که این امر نشاندهندهی پیوند پایدار و جدانشدنی همسران است.
چرا بعضی‌ها حلقهی ازدواج را در دست راست می‌اندازند؟
اینکه حلقه ازدواج دست چپ یا راست باشد تا حد زیادی به فرهنگ و آداب و رسوم کشورها بستگی دارد. سنت مبادله‌ی حلقه مفهومی نمادین دارد که طی هزاران سال دچار تغییر و تحول شده است. حتی امروزه هم تفاوت‌های چشمگیری در این زمینه دیده می‌شود که به محل زندگی یا باورهای مذهبی افراد برمی‌گردد. در بیشتر کشورها از جمله ایران رسم بر این است که حلقهی ازدواج در انگشت چهارم دست چپ قرار بگیرد. اما کشورهایی هم وجود دارند که حلقهی ازدواج را در دست راست می‌اندازند.
حلقهی ازدواج در عصر کنونی
امروزه حلقه‌های ازدواج در طرح‌ها، مدل‌ها و جنس‌های متنوعی عرضه می‌شوند. چرا که پیشرفت فناوری امکان خلق طرح‌های پیچیده، نوآورانه و شخصی‌سازی‌شده را فراهم کرده است. اکنون بسیاری از زوج‌ها ترجیح می‌دهند حلقه‌هایی با طراحی منحصربه‌فرد و متناسب با سلیقه‌ی شخصی خود انتخاب کنند. با این حال، حلقه‌های کلاسیک با طراحی ساده همچنان از محبوب‌ترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند.
چه زمانی حلقه‌های نامزدی و ازدواج به 2 حلقهی جداگانه تبدیل شدند؟
در قرون وسطی ازدواج بسیار ساده بود. تنها چیزی که از یک زوج انتظار می‌رفت این بود که رضایت خود را برای ازدواج به یکدیگر اعلام کنند. این رضایت اغلب از طریق دادن و پذیرش یک شیء ابراز می‌شد که معمولا یک حلقه بود. بنابراین عروسی مراسمی بود که در آن مرد حلقه‌ای را به زن هدیه می‌داد و او آن را قبول می‌کرد.
این روند از قرن هشتم میلادی به سنت تبدیل شد. با این حال، ابهاماتی در مورد مشروعیت ازدواج‌ها وجود داشت. از آنجا که لازم نبود هیچ روحانی یا شاهدی در مراسم حضور داشته باشد، ممکن بود یکی از طرفین یا هر 2 نفر انکار کنند که ازدواجی صورت گرفته است.
از این‌رو در قرن دوازدهم میلادی، یک مراسم ازدواج کلیسایی پایه‌گذاری شد که حلقه هم بخشی از آن بود. در این زمان مقرر شد که مردان فقط به قصد ازدواج به زن حلقه هدیه بدهند. پیش از این، حلقه‌ها همیشه نماد ازدواج نبودند، بلکه می‌توانستند نشانه‌ی وفاداری یا نامزدی باشند. احتمالا زمانی که کلیسا برای ازدواج قانون وضع کرد، 2 نوع حلقه مختلف پدید آمد که یکی حلقهی نامزدی و دیگری حلقهی ازدواج بود.
از چه زمانی استفاده از حلقه در بین مردان رایج شد؟
اگرچه کلیسا تبادل حلقهی ازدواج را تشویق می‌کرد، اما استفاده از آن تا قرن گذشته در میان مردان به اندازه‌ی زنان رایج نبود. با این حال، در زمان جنگ جهانی دوم بسیاری از مردان متاهل که به جنگ اعزام شده بودند، تصمیم گرفتند حلقهی ازدواج به دست کنند تا همیشه به یاد همسر و خانواده‌شان باشند. این سنت بعدها در بین مردان غیرنظامی هم رواج پیدا کرد.
تفاوت جالب رسم حلقهی ازدواج در کشورهای مختلف
وقتی این سوال مطرح می‌شود که حلقه ازدواج در کدام دست است، باید بگوییم که پاسخ این سوال به آداب و رسوم کشورها و حتی خانواده‌ها بستگی دارد. در بعضی از کشورها حلقهی ازدواج را در دست راست و در بعضی دیگر در دست چپ می‌اندازند. حتی در یک کشور ممکن است تفاوت‌هایی میان مناطق مختلف وجود داشته باشد که این موضوع ریشه در باورها، سنت‌ها و گاهی‌اوقات مسائل مذهبی دارد. در ادامه به بعضی از جالب‌ترین تفاوت‌ها در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- در بسیاری از کشورهای شمال و شرق اروپا از جمله دانمارک، نروژ، روسیه، لهستان و بلغارستان معمولا حلقهی ازدواج در انگشت چهارم دست راست قرار می‌گیرد. در کشورهایی مانند پرتغال، اسپانیا و یونان هم دست راست به طور سنتی به عنوان محل حلقهی ازدواج در نظر گرفته می‌شود.
- هندی‌ها دست چپ را ناپاک می‌دانند و معمولا حلقهی ازدواج را در دست راست می‌اندازند. با این حال، بعضی از آن‌ها ممکن است برای هماهنگی با سایر کشورها، حلقه را در دست چپ قرار دهند.
- در برزیل، نامزدها حلقه‌های ساده را به عنوان حلقهی نامزدی در دست راست خود می‌اندازند و آن‌ها را پس از ازدواج به دست چپ منتقل می‌کنند. در مقابل، زوج‌های آلمانی و هلندی حلقهی نامزدی را در دست چپ و حلقهی ازدواج را در دست راست می‌اندازند.
- در سریلانکا رسم بر این است که عروس حلقهی ازدواج را در دست چپ و داماد در دست راست قرار دهد. اما در تایوان دقیقا برعکس سریلانکا رفتار می‌شود؛ یعنی مرد حلقه را در دست چپ و زن در دست راست می‌اندازد.
رسم ایرانی‌ها برای حلقهی ازدواج؛ از نامزدی تا عروسی
همانند سایر تمدن‌های باستانی، در ایران هم استفاده از حلقه رایج بوده است. با این حال، این موضوع شامل همه‌ی اقشار جامعه نمی‌شده و بیشتر در میان اشراف‌زادگان و پادشاهان رواج داشته است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که قدمت استفاده از حلقه در ایران به دوران عیلامی‌ها (ایلامی‌ها) بازمی‌گردد؛ اما در دوره‌ی هخامنشیان رواج و اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
امروزه در ایران 2 نوع حلقه برای ازدواج مورد استفاده قرار می‌گیرد: حلقهی نامزدی که به آن انگشتر نشان هم گفته می‌شود و حلقهی ازدواج. حلقهی نامزدی معمولا بر اساس سلیقه‌ی خانواده‌ی داماد انتخاب شده و به عنوان هدیه به عروس تقدیم می‌شود. این حلقه بیشتر جنبه‌ی نمادین دارد و برای نشان کردن عروس به‌کار می‌رود.
در اغلب موارد، حلقه‌های نامزدی و ازدواج از جنس طلا انتخاب می‌شوند. با این حال، گاهی‌اوقات ممکن است حلقهی نامزدی از جنس نقره باشد. حلقهی نامزدی معمولا در دست راست قرار می‌گیرد. اما بعضی از افراد ترجیح می‌دهند آن را تا زمان ازدواج در دست چپ بیندازند و پس از برگزاری مراسم، به دست راست منتقل کنند.
منابع: 4cs.gia, brides, mytriorings, worldpopulationreview , دیجی مگ